1. Wat is de belangrijkste oorzaak van luchtvervuiling?
In Nederland is de lucht bijna overal ongezond. Alleen op Vlieland en Schiermonnikoog kun je nog gezonde lucht inademen; de grootste oorzaak is dan ook het verkeer. Op plekken waar de concentratie stikstofdioxide en fijnstof te hoog is, kun je kortademig worden, of last krijgen van astma of een hartaanval. Dit is met name slecht voor kinderen en ouderen.
Het verkeer (weg en water) is de grootste bron van fijnstof, vooral door het gebruik van diesel. Het verkeer stoot zo’n 40% van het fijnstof uit. Daarin wordt ze op de voet gevolgd door de industrie die ongeveer evenveel uitstoot. Daarna volgt de landbouw die zo’n 23% van het fijnstof uitstoot. Lokaal kan de landbouw bijdragen aan hoge concentraties fijnstof. Dit komt door de clustering van veehouderijen. Deze clustering komt veel voor in het oosten van Noord-Brabant en in noord Limburg.
2. Hoe ontstaat luchtvervuiling binnenshuis?
Luchtvervuiling, met name fijnstof, in huis ontstaat onder andere door koken, stoken, roken en het branden van kaarsen. 50% van het fijnstof in huis komt van buiten, dit is fijnstof van bijvoorbeeld verkeer en industrie. Maar ook verf en andere bouwmaterialen zijn vervuilers, hierdoor komen vluchtige stoffen vrij (VOCS).
In het algemeen ontstaat de meeste fijnstof bij het braden van vlees en het wokken van groenten. Het liefst zuig je de kookdampen direct af met een afzuigkap. Uit experimenten in het laboratorium van TNO bleek dat voor een goede afzuiging minimaal een capaciteit van 300 m3/uur nodig is tijdens het koken. In een aantal huizen die zijn bemeten, was de afzuigcapaciteit slechts 40 m3/uur.
3. Wat is fijnstof?
Fijnstof bestaat uit primaire en secundaire deeltjes.
- Primaire deeltjes (primair fijnstof) ontstaan door wrijving. Denk bijvoorbeeld aan het malen van stoffen in de industrie door mengvoerder- of chemiebedrijven. Een ander voorbeeld is winderosie die deeltjes langs gebouwen of rotsen schuurt. Ook bij de verbranding van fossiele brandstoffen als kolen, olie en gas komt primair fijnstof vrij. Dit primair fijnstof komt rechtstreeks als stofdeeltjes in de lucht.
- Secundair fijnstof ontstaat als moleculen van verzurende stoffen binden tot zouten. Denk dan aan stoffen als stikstofoxiden (NOx), zwaveldioxide (SO2) en ammoniak (NH3). Deze kunnen zich ook aan primaire deeltjes hechten.
4. Effecten van luchtvervuiling op ons lichaam
De allerkleinste deeltjes die we inademen, kunnen via de longen in het bloed terechtkomen. Ze verspreiden zich daarna door ons lichaam en veroorzaken ontstekingen of schade aan het zenuwstelsel. Luchtvervuiling veroorzaakt of verergert cardiovasculaire aandoeningen zoals beroertes of hartinfarcten, maar ook respiratoire aandoeningen, van astma tot longkanker. We zien ook effecten op het geboortegewicht van kinderen, dat lager is in gebieden met veel luchtvervuiling. Luchtvervuiling staat trouwens bijna overal in de top tien van doodsoorzaken.
5. Tips voor schonere binnenlucht
- Zorg voor goede afzuiging tijdens het koken; liever niet via een recirculatie-afzuigkap
- Koken op inductie is verstandiger dan op gas omdat daarbij geen verbrandingsgassen ontstaan
- Gebruik vaker led-kaarsen; het roet van flakkerende kaarsen is kankerverwekkend
- Binnen stoken is niet verstandig; maar doe je dit toch, dan beter met een houtkachel dan een openhaard
- Rook niet binnen
Conclusie
Luchtvervuiling door fijnstof, schimmels en bacteriën is overal. Met name waar mensen bij elkaar komen en waar gekookt, gestookt of gerookt wordt, maar gelukkig is er een aantal dingen die je er zelf tegen kunt doen in je eigen huis. Anders is het op kantoren, scholen of praktijken; wil je daar schone lucht bieden dan voldoen deze tips niet. Gelukkig is de techniek voor het zuiveren van binnenlucht al heel ver en zijn er oplossingen voor bijna iedere binnenruimte. Verplaatsbare modules voor kleinere ruimten, airco systemen zonder buitenunits en koppelingen voor bestaande ventilatiesystemen. Met of zonder warmteterugwinning, dus ook heel duurzaam.
Meer weten? Kijk dan even hier.
Bronnen: TNO, Rijkswaterstaat
